وقتی مردم در حراجی یا فروش فوق‌العاده، بدون فکر و تنها بخاطر دور نماندن و یا بخاطر فشار جمعی، کالایی می‌خرند که هیچ نیازی به آن ندارند گرفتار حماقت جمعی می‌شوند.
اخیراً شاهدش بودیم: هجوم مردم به بورس با شعار فریبانه‌ی: "رونق تولید" که سبب شد میلیون‌ها نفر دارایی‌شان را از دست بدهند.
×××
مثلا پیروان یک دین یا آیین؛ کسانی که بی‌آن‌که بدانند چرا و چگونه، صرفاً بخاطر آموزه‌های سنتی، خانوادگی یا تحمیلی، در آن وارد می‌شوند و مناسکش را بی‌چون‌وچرا بجا می‌آورند.
یا گروه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی شکل می‌گیرند؛ جایی که فرد، از بیم عقب‌ماندن از قافله یا بخاطر تنها ماندن، از عقل خود چشم می‌پوشد.
این یک واقعیت است که جمع احمق‌ها از تک‌تک اعضای آن جمع، احمق‌تر است.
چراکه جمع، بواسطه‌ی همدلی، هدف کذایی، طمع، تبلیغ یا ترس، حماقتی می‌آفریند که هیچ فردی به‌تنهایی از عهده‌اش برنمی‌آید.
×××
حماقتِ جمعِ احمق را می‌توان در هر جایی دید؛ در خانواده، در محفل دوستانه، جمع روشنفکران، گروه کارگران، یا حتی در جنبش‌ها.
این البته به معنای نفی جمع نیست؛ بلکه هشداری است که: اگر برای حفظ آرامش جمع از عقل خود صرفنظر کنی، به حماقت جمع افزوده‌ای.
×××
همه از خرد جمعی می‌گویند، از تصمیم گروهی، از دموکراسی و مشورت‌های جمعی…
اما اغلب، آنچه از جمع می‌بینیم، چیزی جز حماقت جمعی نیست.
خرد جمعی نقد ناپذیر، دقیقاً مصداق حماقت جمعی است!
بااین‌وجود جمع، کاری می‌کند که تصمیمات مورد تعلل ما بسرعت انجام شود حتی اگر آن تصمیم خواست قلبی ما نباشد.
×××
در هر جمع مجازی یا واقعی که هستید تا وقتی رودربایستی دارید یا ترس از طرد شدن، ترس از مخالفت یا تنبیه در اعضا وجود دارد و یا تبلیغات و هیجانات جمعی بسیار شدید است و افراد جرأت مخالفت و نقد را نداشته باشند این جمع، جمع حماقت است و خالق دیکتاتوری است؛ دیکتاتوری جمعی!
این یعنی هیچ‌کس به‌تنهایی آنقدر احمق نیست، که همه‌شان با هم هستند.
×××
شاید یکی از دلایلی که عضو هیچ جمع یا گروهی نیستم، همین باشد؛
این بدان معنا نیست که من خیلی عاقل و فهمیده هستم، بلکه وقتی در رودربایستی قرار می‌گیرم یا برای حفظ آرامش جمع از آن ذره‌عقلم چشم می‌پوشم درنتیجه در افزایش حماقت جمع سهیم می‌شوم. چراکه بسیاری از جمع‌ها تاب استقلال فکری مرا ندارند حتی اگر جمع دونفره‌ای باشد!
ازطرفی نرفتنم اگر هیچ مزیتی نداشته باشد یک مزیت دارد این‌که لااقل آن‌کسی که مرا الگو قرار داده یا عقل یکسان و یا ناقص‌تری از من دارد هم فریب نمی‌خورد و به چنین جمعی نمی‌‌پیوندند.
×××
جمع، زمانی عاقل است که تو آنقدر مستقل باشی که حماقت جمع را بعنوان جزئی از خودت نپذیری.
درغیراینصورت، تنها احمق ماندن بهتر است احمق بودن در جمع است!
www.Soroushane.ir
