یکبار گفتم که بااینکه کُردم ولی تاکنون یک بیت شعر یا جملهای از خودم به زبان کُردی ننوشتم. نه اینکه بلد نباشم؛ صادقانه بگویم...
×××
از نظر من:
یکی از مهمترین دلایلش شاید شلوغی نوشتار کُردی است. البته از نظر شیوهی نگارش صحیحتر از فارسیست ولی خب...
این جمله را ببینید:"من لە نێوان زمان و خامۆشیدا دەژیـم، ئەو شوێنەی کە وشە پێش ئەوەی بنووسرێت، هەست دەبێت."
بهشدت جدا از هم است. فتحه و کسره بصورت "ه" نشان داده میشود و حرف "ێ" که البته حرف مستقلی است بصورت علامتدار و شلوغ (یای کشیده) نشان میدهد.
×××
مثلاً: "ئەوەی" از نظر آوایی بسیار سادهتر، شیرینتر و طبیعیترست، اما از نظر دیداری، یک متن گسسته، سوراخسوراخ و نازیبا جلوه میکند. بعبارتی نوشتار کردی، با اینکه از نظر زبانشناختی خواناتر و دقیقترست اما از نظر زیباییشناسیِ بصری پسزننده است.
×××
فارسی در نوشتار، واکههای کوتاه را حذف میکند. فتحه و کسر و ضمه همیشه دیده نمیشوند. یا گاهی هست و یا گاهی کسره تبدیل به "ی" شده. نتیجهاش یک متن فشرده، کلمات به هم چسبیده و سطرهای یکدست و سیال.
در این حالت معنا کمی تأخیر دارد چون خواننده باید مکث کند تا بفهمدش؛ اما زیبایی و سادگی ظاهری دارد. یعنی چگالی دیداری بالاتر!
ولیکن در کُردی، واکهها نوشته میشوند؛ نتیجهاش میشود یک متن گسسته با حروف باز و هواخورده و کلی الفبای نچسبیده به هر کلمه که فاصلهی دیداری بین هجاها را زیاد میکند. یعنی چگالی دیداری پایینتر!
×××
فشردهسازی نوشتار فارسی، خوانایی کمتر دارد؛ ازطرفی بسط نوشتار کُردی، شلوغبازی زیادیست. بنظرم اساتید باید فکری برای زبانشناسی آوایی و گرافمشناسی و زیباشناسی خط بکنند.
بااینحال چه فارسی و چه کُردی گرفتار واکههای عربی شدهاند؛ این علامات میراث خط عربیست بر هر دو. هرچند فارسی تلاش کرده با حذف واکه به سبکی و زیبایی برسد اما مبهم است؛ بطور مثال:
"ببر": یک فرم نوشتاری دارد ولی به چند حالت خوانده میشود:
بَبر (حیوان)
بِبَر (دستور بُردن)
بِبُر ( دستور قطع کردن)
سه صدا، یک تصویر ظاهری! زیبا، فشرده، اما مبهم و دارای نقص آوایی.
درحالیکه در کُردی نوشتن واکه، دارای دقت آوایی بالاییست؛ اما گسست میآورد!
×××
بنظرم فارسی را میشود دید؛ کُردی را باید شنید!
و ازآنجایی که نوشتن را امری دیداری میدانم، نه صرفاً زبانی، بهمین دلیل بین این دو، نوشتن به فارسی را انتخابی زیباشناسانه تصور میکنم. نه بخاطر انکار هویت کُردیام.
×××
هرچه هست اثر عادت و تکرار را نباید نادیده گرفت؛ چیزی که قابل انکار نیست!
www.Soroushane.ir
