من نه، اینجانب!

ما وارثان و حافظان حکومت‌های ارباب-رعیتی هستیم. شاید از دوره‌ی قاجار بیشتر این موضوع جا افتاد شاید هم خیلی قبل‌تر. اما یقیناً در حکومت آخوندی، تداوم این رویه همچنان به قوت خود باقی است. آن‌چنان که وقتی در محضر یک مقام هم‌سطح و یا بالاتر، چیزی را طلب کنی و یا حتی امر کنی باید بجای “من”، بگویی:”اینجانب”. یعنی این طرف، این سوی قضیه! یعنی آنقدر منیّت نباید داشته باشی که در برابر یک آدم کون‌نشُسته که فقط به‌واسطه‌ی رابطه پشت آن میز نشسته! چیزی از “من” بگویی. یعنی تو شبیه یک جهت هستی نه شبیه یک انسان! بماند که بجای “تو” نیز ممکن است او را “حضرتعالی” خطاب کنی. که در این صورت او را به عرش می‌بری و خود را به فرش می‌کوبی!
×××
اینها بقایای آیین برده‌داری است! اربابان شاید این را خوب پایه‌ریزی کردند تا رعیت همچنان رعیت بماند شبیه یک بَرده.
آنچنان که بعد از سال‌ها این موضوع هنوز در ما نهادینه شده و فکر می‌کنیم کسی که می‌گوید “من”‌یعنی “منیت” ‌بالایی دارد و اگر بگوید:”اینجانب، بنده، حقیر، خادم، خدمتکار، خدمتگزار، غلام، گماشته، نوکر، چاکر، ارادتمند، مخلص و…” یعنی فهیم است و آداب معاشرت و ادب و رعایت احترام را آموخته. اما او فرهنگ رعیتی را خیلی خوب آموخته نه ادب را! این همه کلمه را باید فرد در ذهن داشته باشد تا بجای “من” از آن استفاده کند تا باادبی‌اش را به رخ بکشد؟ مشخصاً این ادب نیست. این آیین نگارش نیست این آیین فرودستی است!
×××
اگر ادب به این شکل درست بود انگلیسی‌زبانان حتماً در پی‌اش می‌رفتند. در خود انگلیس، “من”، همان “i” است چه این‌که فردی خواهش کند یا دستور دهد، درهرحال فاعل همان حرف “i” را بکار می‌برد. و اگر هم قرارست فرد مقابل را خطاب قرار دهد چه آن فرد مقابل از خودش پایین‌تر باشد، چه بالاتر و چه هم‌سطح، فقط یک “You” دارند که در مودبانه‌ترین حالت “شما” هم معنی می‌دهد ولی در اصل همان کلمه‌ی “تو” است که در فرهنگ رعیتی ما “تو” نشانه‌ي بی‌ادبی است!
درحالی‌که خود You برگرفته از همان Thou ماست!
بدبختی این است همه‌ی ما در تدوام و حفظ چنین آیین غلط نگارشی سهیم هستیم بَرده‌ بودن و ذهن فقیر و رعیتی به بخشی از فرهنگ ما تبدیل شده آن‌قدر که تغییرش کم از تغییر دادن جهان نیست!
www.Soroushane.ir