پرسش رتوریک!
واژه‌ی “رتوریک” از کلمه‌ی لاتین “rhetorica” وام گرفته شده و در زبان انگلیسی به عنوان “rhetoric” استفاده می‌شود.
این واژه به معنای هنر استفاده از کلام برای اقناع و مؤثر بودن در بیان افکار و احساسات است.
در متن‌ها و سخنرانی‌ها، به کار بردن تکنیک‌ها و شیوه‌های رتوریکی به منظور ایجاد تأثیر بر مخاطبان از مفاهیمی چون تشبیه، استعاره، پرسش رتوریک و… استفاده می‌شود.
بعبارتی “رتور” یعنی استاد و “رتوریک” یعنی استاد کلام یا بلاغت.
×××.
“پرسش رتوریک”، یک سوال است[هرچند لزوما پرسشی نیست!] به شیوه‌ای طرح می‌شود که جواب مشخصی دارد یا خود سوال‌کننده به جواب می‌رسد و قرار نیست کسی بدان پاسخی دیگری بدهد.
بعبارتی پرسش رتوریک نقطه مقابل “چو دانی و پرسی سوالت خطاست!” که خطا نیست؛ چون پرسش رتوریک، پرسشی همراه با جواب است و بسیار اثرگذار.
پس این یک پرسش رتوریک یا “پرسش استادانه” است.
×××
هدف اصلی از طرح این نوع پرسش برای دریافت جواب واقعی نیست، بلکه برای ایجاد تأثیرگذاری بر مخاطبان و یه تفکر واداشتن آن‌ها یا بر افزایش توجه آن‌ها به موضوع مورد نظرست.
بطور خاص می‌شود گفت که پرسش رتوریک یک “پرسش پاسخ” همزمان است!
×××
برخی ویژگی‌های پرسش‌های رتوریک عبارتند از:
1. جواب آشکار:
پرسش به گونه‌ای است که جواب آن واضح و بیشتر مخاطبان می‌فهمند که مقصود نویسنده یا سخنگو چیست.
2. تأثیرگذاری احساسات:
این پرسش‌ها معمولاً به منظور ایجاد احساسات و اثرات هیجانی بر مخاطبان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
3. تأیید یا تأکید:
از پرسش‌های رتوریک برای تأیید یا تأکید بر نکات یا نقاط مهم و یا ایجاد جذابیت در متن استفاده می‌شود.
×××
مثال:
در پست قبلی شعری که بنام “قاب عکس” نوشتم، پرسش‌های رتوریک به شکل گسترده در آن به کار رفته‌اند. این نوع پرسش‌ها به نوعی برای توجیه و تبیین احساسات شاعر و توجیه تصمیمات او به کار می‌روند.
چند نمونه از پرسش‌های رتوریک در این شعر عبارتند از:
1. “شاید این عکس تو شد علت دلدادگی‌ام؟”
این پرسش به نوعی برخورد با علت احتمالی عشق و ارتباط شاعر با عکس است.
2. “من فقط عکسم و بیچاره چه خواهی تو ز آن؟”
این پرسش نشان از بی‌حاصل بودن یک قاب سنگی بنام عکس است.
3. “جان چه جویی تو ز عکسی که تهی هست ز جان؟”
این پرسش به معنای جستجوی معنا و ارزش در یک عکس خالی از حقیقت است.
×××
این پرسش‌های رتوریک به نوعی احساسات عمیق و مواجهات نویسنده با واقعیت را به تصویر می‌کشند و خواننده را به تفکر و درک عمیق‌تر از مضمون شعر دعوت می‌کنند.
www.Soroushane.ir