این روزها "خلاصه‌خوانی" رشد کرده...
به گمانم وارد دوران خلاصه‌ها و عصر کم‌حوصله‌ها شده‌ایم. از خوانش کتاب‌های مرجع و رمان‌های چندصد صفحه‌ای رسیده‌ایم به مطالب حداکثر چندصفحه‌ای.
همه دنبال خلاصه‌خوانی‌اند چون وقت ندارند؛ حوصله ندارند و دنیای اسکرول و ریلز، صبری برای نوشتار بلند باقی نگذاشته.
انگار عمرمان کوتاه شده!
×××
کتاب صد صفحه‌ای؟ "نه! خلاصه‌شو بفرست، اگه بشه توی یه استوری جای کنی که عالی میشه!"
این یعنی آدم‌ها رشد نکردند، فقط سرعتشان بیشتر شده. دانش، سطحی؛ تحلیل، احساسی؛ و عمق؟ به ژرفای یک میلیمتر.
×××
نه لزوماً کسی که عمیق‌خوان است فهیم است و نه لزوماً کسی که خلاصه‌خوان.
بااین‌حال خلاصه‌خوان‌ها باید دروازه‌ای به مطالعه‌ی عمیق‌تر پیدا کنند اما اکثریتشان به همان خوانش کوتاه بسنده می‌کنند. ازهمین‌روست که خلاصه‌خوانی رشد کرده:
چون همه می‌خواهند بدون زحمت، همه‌چیز را بدانند. همه‌چیزدان‌های ناچیز و نادان به یک چیز.
چون وقت ذهنی برای "فهم" ندارند، فقط با شتاب‌زدگی دنبال اطلاعات‌اند.
چون ظاهر باسواد بودن آسان‌تر از واقعاً باسواد بودن است.
چون پلتفرم‌های مجازی ما را به مصرف سریع و بی‌وقفه عادت دادند.
چون گرفتار فومو FOMO -(ترس از عقب ماندن یا Fear of Missing Out)-شدیم
چون می‌پنداریم محتوای زیاد وقتی برای آموختنشان نمی‌گذارد!
×××
ولی خطری در اینجا در کمین است:
خلاصه‌خوانی، شبیه خوردن فست‌فود سیرت می‌کند ولی تغذیه‌ات نمی‌کند.
سبب می‌شود ذهن و معده‌ی آدم‌ها پر از تیتر باشد اما خالی از محتوا و تحلیل.
خلاصه‌خوانی مثل دیدن تیزر یک فیلم است اما ادعای نقدش را بکنی!
×××
ته این ماجرا چیزی نیست جز مشتی از آسیب‌های خلاصه‌خوانی که سبب درک ناقص و سطحی از مطالب، ناتوانی در تحلیل و تفکر انتقادی، تغذیه ضعیف ذهن و فرهنگ زودباوری، مرگ تدریجی کتاب‌خوانی عمیق و تأمل‌محور و وابستگی به واسطه‌ها (نویسنده‌ی خلاصه) می‌شود.
یعنی خواننده، فکر و برداشت دیگران را می‌خواند نه اصل اثر و نه فکر خودش را.
×××
خلاصه‌خوانی شمشیر دو لبه‌ست.
اگر برای فهم سریع، مرور یا مقدمه استفاده شود بد نیست اما اگر جایگزین تفکر و مطالعه‌ی عمیق شود، تهی‌کنند‌ه‌ی تعقل و تفکر و اندیشه و حتی فرهنگ خواهد بود.
نترس که جا ماندی. نگو:"همه کتاب خوندن، من هنوز نخوندم!" یا "همه دارن فلان دوره رو می‌گذرونن، نکنه جا بمونم؟" و یا "فلانی ده تا خلاصه کتاب خونده، من چی؟"
تو دو تا کتاب بخوان اما عمیق. یک تخصص بیاموز اما عمیق نه وسیع.
با این‌حال نه با خوانش دو کتاب عمیق ادعای خدایی کن نه با خوانش هزاران استوری!
×××
خلاصه کنم؟
به جایی رسیدیم پر از آدم‌های پر از واژه، پر از حرف، ولی تهی از فهم.
خلاصه‌اش همین است! 🙂
www.Soroushane.ir
