شک!
اولین کسی که جلوی شک من به دین را می‌گرفت مادرم بود، و البته گاهی پدرم که تا دقیقه‌ی نود نمازش با خدا همچنان دو-دو مساوی بود حتی بوقت اضافه.
نگذاشت بازنده و مقروض خدا شود.
ولی هیچ‌کدام هرگز نگفتند برای چه به باورهایشان شک نمی‌کنند و برای چه شک دیگری را برنمی‌تابند؟
فقط بظاهر می‌ترسیدند از قهر خدا، عذاب الهی؛ و نزول بلای آسمانی بر سر فرزندانشان که با چنگ و دندان زنده نگهشان داشته بودند.
×××
ترس، یکی از مهمترین و بزرگترین عناصر جلوگیری از شک به اعتقادات است.
ترس از دست دادن‌ها، ترس بدست نیاوردن‌ها، ترس تزلزل امنیت روحی، ترس بی‌همراهی در پناه بردن به خویشتن، ترس رها شدن چو تخته‌پاره بر موج و ترس….
×××
برخی افراد مذهبی اعتقاد دارند که دین و ایمان به آن‌ها مفاهیمی داده که فراتر از استدلال منطقی و ارزیابی معمول است. بنابراین، هر رویه‌ی شک‌برانگیزی را شرک‌برانگیز می‌دانند.
آن‌ها ممکن است تمایل داشته باشند که به اعتقاداتشان پایبند باشند و از شک و تفکر انتقادی فرار کنند و از هرگونه تشکیکی توسط هرکسی دل‌آزرده شوند.
×××
به طور کلی، عوامل مختلفی می‌توانند باعث مقاومت مذهبیون در برابر شک و تفکر انتقادی شود و این می‌تواند به تمایلات فردی و شرایط مختلف، بستگی داشته باشد.
با اين حال شناخته نشدن مفهوم “شک” حلقه‌ی گمشده در بازبینی باورهایشان است.
آنان به درجه‌ای می‌رسند که حتی می‌ترسند از خودشان هم سوال بپرسند!
در حالیکه به خود شک هم باید شک کرد!
×××
دو مدل فرد مذهبی در مواجهه با افراد شبهه‌برانگیز وجود دارند که همواره مقاومت می‌کنند:
۱.کسانی که مفهوم شک را به طور اشتباه با عدم ایمان یا عدم استواری در اعتقادات تلقی می‌کنند. آن‌ها ممکن است فکر کنند که قبول شک به معنای ترک اعتقادات دینی است، در حالی که این امر صحیح نیست.
۲. کسانی که خود بخوبی می‌دانند در برابر شبهه و تناقض پاسخی ندارند جز توجیه و تهدید؛ ولی بدليل شخصی یا حکومتی جلوی افراد شبهه‌برانگیز می‌ایستند نه برای خودشان، که می‌ترسند آن تفکر انتقادی در خانواده‌اش، در فرزندانش، در موقعیت شغلی و یا در آحاد مردم ریشه بدواند!
×××
کسی که باورمند حقیقی است هیچ شک و نقدی در مرداب عمیقش موج اندکی نخواهد انداخت؛ ولی هر دو قشر مذهبی با باورهای سطحی، از مواج شدن و متلاطم شدن آب انبار شده در ذهنشان واهمه دارند.
×××
جایی که شک نیست، تفکر انتقادی هم نیست.
آبی که جریان ندارد، کثیف است!
www.Soroushane.ir
[…] عزیزی در پست “شک” نظری را مطرح کرد که شاید کمتر بدان پاسخ داده شده؛ […]